grecki filozof z V wieku przed Chrystusem facet miał czelność stwierdzić że to nie bóg - Helios dzień w dzień rano ładuje na swój rydwan Słońce i zasuwa z nim po nieboskłonie ! o Nie! Stwierdził on że Słońce to rozrzażona kula metalu, która wisi sobie nad Grecją i całym znanym światem (stąd ciepło i światło) a co więcej kula żelastwa jest większa od całego półwyspu Peloponez cóż za herezje całe szczęście że wstawił się za nim jakiś możny i pierwszy znany wywrotowiec Słoneczny nie skończył marnie za swoje przekonania ...

czym zasłynął ten gentelman większość odpowie że oszacowanie średnicy Ziemii zgoda ale największy w moich oczach jest pomiar odległośći Słońca do Ziemii wykoncypował Eratosthenes sobie że odległość ta jest równa 804 miliony stadia niby nic wielkiego - wymyślić dużą ilość jakiejś jednostki ale jedna stadia równa jest jednemu okrążeniu na stadionie olimpijskim za czasó starożytnych - więc ta jednostak określania odległości pasuje do czasów filozofa natomiast na nasze metry wg zapisów jedna stadia to ok 185 metrów wynik jest zaiste imponujący z obliczeń Erastothenesa wynika że odległość Ziemii do Słońca to 148.740.000 km jak on to obliczył błąd pomiaru jest poniżej 1% !!!

III wiek pne jak już podejrzewacie, był pierwszym który wyliczył za pomocą geometrii że Ziemia jak i inne planety krążą wokół Słońca , a ruch gwiazd na niebie jest ruchem pozornym zakładał że wszystkie ciała niebieskie krążą po orbitach kołowych odległości pomiędzy poszczególnymi ciałami układu słonecznego które wyliczył były baaardzo mocno zaniżone ale nic nie odbierze mu palmy pierwszeństwa w heliocentrycznym modelu układu słonecznego oczywiście jego model był niezgodny z wiarą i założeniami innych wielkich tej epoki więc jego prace pokrył kurz i nikt nie obstawał przy tym modelu

na temat samego Kopernika wiemy wiele więc poza tym że naukowo rozpisał układ heliocentryczny nie będę się za bardzo rozpisywał może tylko tytułem małej dygresji co by o nim za pusto nie było może niezbyt astro ale zawsze anegdotka o tym uczonym W 1516 roku Krzyżacy próbowali zdobywać zamek Olsztyn, którego dowódcą był Kopernik. W czasie oblężenia cała załoga cierpiała na chorobę. Kopernik wykrył, że przyczyną jest spożywanie chleba. Niestety, w warunkach oblężenia spożywanie czegoś innego nie było możliwe. Kopernik wysnuł, że szkodzi nie tyle chleb, ile raczej sposób jego spożywania na zamku. Kromki ówczesnego chleba, dość twardego, z grubo zmielonej mąki, nie dało się szybko zjeść. Często jedzono w marszu i często zdarzało im się upuścić chleb na ziemie, po otrząśnięciu i wytarciu dalej go spożywano. A przy okazji połykano całą masę brudu. I być może to właśnie, jak podejrzewał Kopernik, a nie sam chleb, jest przyczyną tajemniczej epidemii. Lekarz-astronom wpadł na pomysł, aby powierzchnię chleba posmarować jakąś jasną, jadalną substancją, tak aby na jej tle łatwo było zauważyć ewentualne zabrudzenia, a w razie potrzeby brud wraz z ochronną warstwą usunąć z bochenka. Do tego celu znakomita okazała się mocno ubita śmietana, czyli masło. I tak powstała kanapka...

już 8 grudnia 1610 roku, po raz pierwszy wypróbowując nową piekielną machinę czyli lunetę beztrosko bez żadnych zabezpieczeń (słyszałem też opinie że właśnie obserwacje Słońca bez żadnych filtrów doprowadziło do utraty wzroku w 1637 roku przez Galileusza... ) Thomas Harriot zaobserwował pierwszy raz (potwierdzono to po odnalezieniu jego notatek, choć podobno wcześniej to nawet Chińczycy obserwowali jakieś monstrualne plamy na Słońcu jeszcze długo przed narodzinami Dżizasa , ale ich są miliardy i kto by im tam wierzył a tak na serio - kroniki chińskie donoszą o 45 zaobserwowanych plamach słonecznych zaobserwowanych od IV wieku przed naszą erą a jako ciekawostka - w 354 roku przed naszom erom kroniki donoszą o plamie wielkości jajka kurzego ci to mieli sprzęt żeby zaobserwować taką malutką plamusie ) i znowu tak na serio - wiedzieć trzeba jedno że ówczesne teleskopy były tak niedoskonałe i zbierały tak mało światła, że dziś to żaden z nas nawet by nie chciał takego kopnąć nie mówiąc o używaniu ...

od momentu pierwszych systematycznych obserwacji zauważono że palma zmienia położenie na tarczy i o zgrozo przy krawędzi zniekształca się - to znaczy że Słońce jest kulką i się kręci wokół jakiejś hipotetycznej osi jako ciekawostkę podam fakt że początkowo aby zabezpieczyć Scheinera przed siwym dymem (nie zapominajmy że był jezuitą) wydawano jego prace pod pseudonimem Apelles jednak gdy jego pozycja jako uczonego ugruntowała się, można już było podpisać się z imienia i nazwiska pod swoimi pracami gdzie tu Galileo Galilei ?? - jak tylko Scheiner wydał swoje prace został zaatakowany przez Galileo G. (pseudonim Galileusz ) i obaj panowie przez resztę swego żywota skakali sobie do gardeł kto był pierwszy zapytacie gdzie tu Fabricius ?? ano obaj panowie byli tak zacietrzewieni w walce ze sobą że zgodnie ignorowali niejakiego Fabriciusa i jego patenty na Słońce a ten na tym wyszedł na swoje - bo do dziś uważa się go za pierwszego w kwestii obserwacji plamek na Słońcu

zaczęło się niewinnie od rozszczepienia światła białego na składowe, czyli wąska szparka, pryzmat i mamy już tęczę a nie smugę jednokolorowego białego światła zaś samo światło według uczonego jest niezliczonym strumieniem kolorowych cząsteczek (ciekawe czy miał na mysli po RGB czy HSL czy może CMYKa ) tak tak nudy, wszyscy to wiemy - ale nie można zapominać co osiągnięto dzięki temu dalej przez innych dlatego też zdecydowałem się umieścić tegoż pana w spisie wywrotowców bo dzięki niemu mamy zapewnione kolejne trzy odcinki tegoż małego pobieżnego cyklu coby nie było pusto o samym Serze króciutka anegdotka i żeby nie powielać jabłka Zapytano raz Newtona, czy dużo czasu zajęło mu sformułowanie odkrytych przez niego praw. Uczony odpowiedział: - Odkryte przeze mnie prawa są bardzo proste. Formułowałem je szybko, ale przedtem bardzo długo myślałem.

Obaj przedstawili niezależnie (choć Ludwik był dwa lata wcześniej) zjawisko dziś nazwane od drugiego - efektem Wilsona otóż plama przesuwająca się po dysku Słońca przeobraża się tak jakby cień leżał poniżej jasno świecącej powierzchni Słońca półcień plamy zaś był bokami tego zapadniętego obszaru prościej będzie nie ściemniać tylko podkleić obrazek obrazujący obraz tego obrazu wspomnianego efektu czyli efekt Wilsona jako koooolejną ciekawostkę jeden z naszych poprzednich bohaterów - zaraz podpowiem który to był takim geniuszem uważał że ciepła i promieniująca jest tylko zewnętrzna powłoka Słońca a plamy są dziurami w tej sferze ukazującymi tak na prawdę zimne jądro Słońca jako podpowiedź - ten gość odkrył coś w naszym układzie słonecznym a jeden z patentów ochrzczonych tym nazwiskiem służy do dziś przy obserwacjach Słońca

hardkorowy Herschel otóź bohater dzisiejszego odcinka zauważył że nawet jeśli stosuje podczas obserwacji Słońca filtry różnokolorowe zabezpieczające go przed ślepotą to mimo to czuje ciepło na gałce ocznej nie tylko podczas obserwacji ale i po jej zakończeniu ot bahatyr postanowił poszerzyć doświadczenie sir Isaaca Newtona i na końcu czerownego widma rozszczepionego światła umieścił termometry które już poza pasmem widzialnym (poza czerownym skrajem) wykazały wzrost temperatury i stąd ówcześni Herschelowi dowiedzieli się o podczerwonym paśmie światła białego

eksperymentował z chlorkiem srebra cudował, cudował aż wycudował że poza fioletowym krańcem widma reakcja substacji wrażliwej na światło jest największa stąd też i z tej strony widma musi mus cośik być i stąd ówcześni dowiedzieli się o istnieniu promieniowania nadfioletowego

obaj spostrzegli (niezależnie od siebie) że na widmie światła słonecznego występują miejsca gdzie są cieńkie czarne linie Fraunhofer oznaczył największe linie od A do I (pod literką C mamy dziś miód - czyli linię wodorową - czytaj PST ) w sumie naliczył on 574 linie w widmie absorbcyjnym, a jego imieniem nazwano cały zespół znalezionych linii jako ciekawostkę Wollaston odkrył te linie pierwszy - naście lat prze Fraunhoferem nie dowierzał temu co zaobserwował, te czarne krehy były tak nienaturalne że załozył błąd w swoich elementach rozszczepiających światło pojechał na drugi koniec Anglii, zakupił zupełnie z innego źródła zestaw pryzmatów itd powtórzył doświadczenie i .... znowu dostał czarne krechy na widmie

czymże to facet zasłużył sobie na umieszczenie w tym szacownym gronie? otóż postulował on że źródło energi Słońca pochodzi z uderzeń meteorytów (o Słońce oczywiście) i wyliczył nawet ile energii potrzebowałoby Słońce aby świecić tam mocno uwaga wszyscy siedzą ? wyszło mu że, aby Słońce świeciło i nie wypaliło się za szybko wystarczy że w każdej sekundzie spada na powierzchnię Słońca dwa tysiące miliardów ton (słownie 2.000.000.000.000 ton, mam nadzieję że nie pochrzaniłem ilości zer ) meteorytów w każdej sekundzie ! cudowny koleś

właśnie ten pan wysunął poprawny do dziś postulat że Słońce powstało z obłoku gazu o małej gęstości obłok się kurczył i musiał się nagrzewać wzrastało ciśnienie w środku masy kurczenie się środka mogło następować jedynie poprzez wypromieniowywanie energii et viole mamy Słońce jako ciekawostka na jednym z wykładów w 1854 von Helmholz postulował że energia słoneczna pochodzi z reakcji wodoru i tlenu w wodę jak za chwilę sam zauważył przy swojej masie Słońce wypaliłoby się w ponad 3000 lat czyli dużo szybciej niż trwają czasy ludzkości więc zanim teoria powstała, już upadła

otóż ten o to koleś , szukał planety - już nawet nazwa była wymyślona - Wulkan coż za zapobiegliwość otóż ta hipotetyczna planeta miała mieć orbitę jeszcze przed Merkurym stąd Heinrich dzień w dzień obserwował Słońce polując na Wulkana i co ?? i nic nie znalazł za to skrzętnie opisywał swoje obserwacje Słońca i plam aby nie pominąć Wulkana przez 17 lat zbierał dane a jak je ujrzał zauważył zdumiewającą regularność co ok 10 lat powtarza się cykl plam na Słońcu i już wiemy komu zawdzięczamy cykle plam na Słońcu

twórca względnej zuryskiej liczby plam słonecznych czyli Rudolf Wolf - udało mu się mniej więcej zrekonstruować plamotwórczość Słońca aż do 1730 roku (dane oczywiście przedstawiają sobą różny poziom prawdy) lecz udało mu się potwierdzić cykl Schwabego - oraz dowieść swoją cudowną liczbę R co najważniejsze sama liczba Wolfa mówi i wiele i niewiele choćby dlatego że reprezentuje w jakiś tam sposób plamotwórczość Słońca ale wystarczy że plamka/ grupa plam zniknie z tarczy czyli skręci za winkiel i liczba R maleje - choć na samym Słońcu nic takie się nie wydarzyło w sumie ... ale to tylko taka luźna dygresja

co do Słońca zawdzięczamy mu dwie rzeczy ważne primo po pierwsze - wykres motylkowy czyli na początku cyklu plamy pojawiają się na obu półkulach daleko od równika słonecznego by w kolejnych latach cyklu Schwabego podchodzić coraz bliżej równika stąd się wziął wykres motylkowy czyli taki po lewej mamy szerokości na Słońcu - na dole oś czasu stąd też przekonanie że plama nowego cyklu będzie daleko od równika słonecznego primo po drugie ;) Carrington - i bynajmniej nie ten z serialu odkrył że plamy na Słońcu wskazuję że samo Słońce nie rotuje jak ciało sztywne czyli okres obrotu wokół osi na równiku słonecznym wynosi 25-26 dni zaś na szerokości 30 stopni już okres ten trwa 27 dni w pobliżu 80 stopni to już jest ponad 30 dni

Armand Hippolyte Louis Fizeau oraz Leon Foucault data pamiętana - na drugi dzień po Prima Aprilis roku pańskiego 1845 panowie wykonali pierwszy dagerotyp tarczy słonecznej co to dagerotyp a to taki bardzo wczesny model lustrzanki cyfrowej ale wyszło im coś takiego jak widać na powyższym zdjęciu panie i panowie zapamiętajmy tych hardkorowców Armand Hippolyte Louis Fizeau oraz Leon Foucault

otóż panowie jak by to rzec fotografowali (czy może dagerotypili )zaćmienie w Hiszpanii a raczej wytwory wyobraźni ich poprzedników czyli protuberancje robili fotki z różnych miejsc w Hiszpanii i oczom zdumionych dagerotypiarzy ukazały się protuberancje na ich fotkach dokładnie takie same a co jeszcze lepsze szybkie (hehehe) kolejne klatki ukazały że protuberancje podczas zaćmienia są w w tym samym miejscu i nie przesuwają się wraz z Księżycem !! znaczy sie protuberancje to zjawisko słoneczne a NIE księżycowe brawa dla Panów i pełen szacunek

dziś dwóch uczestników zaćmienia w Indiach w 1868 roku czyli Joseph Norman Lockyer oraz Pierre Janssen właśnie Dżosef ubiegł o parę minut (pięć bodajże) Pierra Janssena (o nim też słów kilka) publikacją swojego odkrycia że można obserwować protuberacje nie tylko podczas zaćmienia Słońca ale i każdego dnia przez teleskop ze spektroskopem obraz był jeszcze wycinany do pojedyńczej linii Fraunhofera i w ten oto sposób można było linia po linii żmudnie rysować protuberancję nie tylko podczas zacmienia brawa dla Panów ale Joseph był prędzej ze zgłoszeniem od Janssena tylko dzięki jednemu faktowi otóż Janssen był pierwszy ale tak go zakręciło w Indiach to zjawisko które odkrył był nim tak zafascynowany codziennie kreślił protuberancje na Słońcu i tak mu jakoś zszedł miesiąc od zaćmienia zanim wysłał swoje odkrycie do francuskiej Akademii Nauk a list od Lockyera przyszedł te 5 minut wcześniej żeby nie krzywdzić żadnego z odkrywców - obaj zostali uznani za odkrywców nowej metody obserwacji Słońca jako ciekawostka obaj panowie odkryli w widmie nowa linię - i na cześć greckiego boga słonecznego - został nowy składnik Słońca nazwany Helium (od Heliosa) i na koniec perełeczka dotycząca Dżozefa otóż wielu naukowców chciałoby opublikować swoje wyniki, na łamach takiego ogólno naukowego pisma NATURE otóż właśnie Joseph Norman Lockyer wskrzesił to pismo które jest do dziś...

czyli twórca spektroheliografu w ogromnym skrócie to banalnie prosta maszynka teleskop rzutuje obraz protuberacji , potem mamy szczelinę wycinającą wąski paseczek obrazu dalej mamy zwykły spektograf czyli pełne widmo protuberancji czyli znowu dajemy szczelinkę do wycięcia tylko jednej linii Fraunhofera i teraz prosty myk mamy maleńką kreskę protuberancji na linii wodoru - w sumie co z tego ot kreska jak kreska a teraz przesuwamy wąską szczelinę po protuberancji a za nią całą resztę ustrojstwa z kliszą włącznie i samo się fotografuje prawda że proste mamy foty protuberancji w biały niezaćmieniowy dzień dziękujmy Bernardowi Lyota za wynalezienie filtrów na poszczególne długości fali dzięki temu mamy teraz choćby PST a nie latamy jak wariaci ze spektroheliografami na zloty

temu panu zawdzięczamy parę rzeczy po pierwsze odkrył 5 minutową oscylację Słońca po drugie odkrył (dzięki zjawisku Dopplera) SuperGranulację Słońca która to pojedyńcza jest ok 30 razy większa od granulacji znanej nam z teleszkopów Heliosejsmologia to też jego odkrywcze odkrycie to tylko tak aby na szybko podsumować "skromne" dokonania